Λαμπρή επανεκκίνηση για την ΚΟΑ! Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ

 Μεταφέρουμε με καμάρι από την σημερινή Ελευθεροτυπία την κριτική του Γιάννη Σβώλου για την πρώτη μας συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής για φέτος υπό την νέα διεύθυνση του Βασίλη Χριστόπουλου.

Ηχοι ζωντανοί

Εξαιρετικές ήσαν οι εντυπώσεις από την εναρκτήρια συναυλία της καλλιτεχνικής περιόδου 2010-'11, που έδωσε η ΚΟΑ στην αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης», υπό τον αρχιμουσικό και νέο καλλιτεχνικό διευθυντή της Βασίλη Χριστόπουλο (7/10/2011).

Ο Βασίλης Χριστόπουλος διευθύνει την ΚΟΑ στη «Μουσική των νερών» του Χέντελ Οι λόγοι ήσαν πολλοί. Κατ' αρχήν, αποτέλεσε το πρώτο, εντυπωσιακό δείγμα του νέου προγραμματισμού, που φανερώνει από πολλές απόψεις δυναμική αλλαγή πλεύσης και εκπέμπει ένα διαφορετικό, σαφώς εκσυγχρονισμένο στίγμα ως προς τη συνολική κάλυψη του ρεπερτορίου: για πρώτη φορά, η ΚΟΑ απλώνεται τακτικά από το μπαρόκ έως τον 21ο αιώνα και δη με πρόθεση να αντιμετωπίσει κάθε περίοδο με ιστορικά ενημερωμένο ύφος ερμηνειών.
Τη συναυλία παρακολούθησε ένα κοινό διαφορετικό του συνήθους, κοινό που ανταποκρίθηκε θετικά στα όσα υπόσχεται η νέα καλλιτεχνική διεύθυνση και μάλιστα πλήρωσε εισιτήριο. Ομως, εκείνο που ξεπέρασε κάθε προσδοκία ήταν το υψηλό επίπεδο των ερμηνειών, γεγονός που φανερώνει διαμιάς πολλά και σημαντικά: προσφέρει αίφνης εύγλωττες αντιπαραβολές προς το παρελθόν, αποκαλύπτει δυναμικά εξελικτικές προοπτικές και -εν τέλει- δικαιώνει όσους υποστήριξαν σταθερά την επιλογή του Βασίλη Χριστόπουλου. Στη δύσκολη οικονομική και όχι μόνον φάση, στην οποία εισέρχεται η χώρα και η οποία προβλέπεται εξοντωτικά δυσμενής για τον Πολιτισμό, τέτοια δυναμικά, πολύπλευρα επιτυχημένα ξεκινήματα συνιστούν παρηγοριά και πολύτιμη ένεση αντοχής!
Από το μπαρόκ στον εμπρεσιονισμό
Η συναυλία ήταν θεματικά εστιασμένη στο υδάτινο στοιχείο. Ξεκίνησε με τις «Σουίτες αρ.1» και «αρ.2» από τη «Μουσική των νερών» του Χέντελ. Τόσον από τις πρώτες νότες που ήχησαν, όσο και από το μέγεθος και τη σύνθεση του κλιμακίου ορχήστρας, που παρατάχθηκε επί σκηνής, φάνηκε ότι ο αρχιμουσικός προσάρμοσε συνειδητά και με επιτυχία τον ήχο και τη φραστική της ερμηνείας του στα δεδομένα της ώριμης ιστορικής ερμηνευτικής. Διάταξη που ευνοούσε τις ηχοχρωματικές αντιθέσεις, παίξιμο δίχως παλμό («vibrato») και σφιχτά εστιασμένος ήχος προσέδωσαν στην εκφορά των εγχόρδων ιδανικό συνδυασμό διαφάνειας και ευκινησίας, επιτρέποντας τη διάπλαση ενός συνολικού ήχου χαρακτηρισμένου από σβελτάδα, εσωτερική κινητικότητα και χορευτική κομψότητα.
Καθώς πολλοί πνευστοί της ΚΟΑ διαθέτουν ικανότατη εμπειρία στο ρεπερτόριο του μπαρόκ, έχοντας παίξει πολλάκις σε σχετικά σύνολα, ο εξαιρετικός ήχος και το δεξιοτεχνικό παίξιμό τους στο συγκεκριμένο έργο ουδόλως ξάφνιασαν. Εκείνο, ωστόσο, που υπήρξε αληθινή αποκάλυψη ήταν το συνολικό αποτέλεσμα, το δέσιμο που εξασφάλισε ο Χριστόπουλος εντάσσοντας τις δικές τους υψηλές, υφολογικά εύστοχες επιδόσεις στο ακρόαμα, ενώ ταυτόχρονα τούς άφηνε τον απαραίτητο «χώρο» για τις δέουσες, καθ' όλα νόμιμες -και ζητούμενες- εξάρσεις δεξιοτεχνίας. Μοναδικές στιγμές χάρισαν οι συνεισφορές του ομποΐστα Δημήτρη Βάμβα στα αργά, λυρικά μέρη, καθώς επίσης του σώματος των χάλκινων πνευστών στις λαμπερές, εορταστικές φανφάρες. Απολαύσαμε ακόμη την προσεγμένη απόδοση των συνεχών μεταπτώσεων διάθεσης της μουσικής, χαρακτηριστικό απόλυτα καίριο στο μπαρόκ.
Ακολούθησε το έργο του Αλαν Χοβάνες «Και ο θεός έπλασε τις μεγάλες φάλαινες», ένα χαρακτηριστικό, γοητευτικής αφέλειας κομμάτι «βιομουσικής» της δεκαετίας του '70. Ο φυσιολάτρης Αμερικανοαρμένης συνθέτης προτείνει εδώ έναν «εξωτικό», εμπρεσιονιστικού στίγματος ηχητικό καμβά, στον οποίο προβάλλει αποσπάσματα ηχογραφημένων υποθαλάσσιων βρυχηθμών φαλαινών.
Με την ορχήστρα σε πλήρη ανάπτυξη, προετοιμασμένη να ανταποκριθεί σε μια μουσική γραφή διαμετρικά αντίθετων ηχητικών προδιαγραφών, ο Χριστόπουλος πρόσφερε την αναμενόμενα ωραία ερμηνεία. Η συναυλία ολοκληρώθηκε με τη «Θάλασσα» του Ντεμπισί, πεδίο δόξης λαμπρό για κάθε υγιές, αξιόμαχο ορχηστρικό σύνολο με ικανούς σολίστες πνευστών, αλλά και λυδία λίθος που φανερώνει ανελέητα ελλείψεις συνοχής και μουσικότητας.
Η δημοφιλής κρυπτο-Συμφωνία του Γάλλου συνθέτη δόθηκε εξαιρετικά από την ΚΟΑ. Την πλήρη εγρήγορση και ετοιμότητα των μουσικών αξιοποίησε ο Χριστόπουλος εξαντλητικά και με σοφή οικονομία, επενδύοντας στον καίριο συνδυασμό βάθους λεπτομέρειας και καλής συνοχής, που αναδεικνύουν σφαιρικά την κινηματογραφικού τύπου μουσική δραματουργία και την ατμοσφαιρική γραφή του έργου.
Λειτουργική κλιμάκωση αντιθέσεων δυναμικής και ταχυτήτων εξασφάλισε ισορροπημένη παραγραφοποίηση του μουσικού ειρμού, ενώ το εστιασμένο, άλλοτε μυώδες και αιχμηρό, άλλοτε ρευστό και πτητικό παίξιμο των εγχόρδων συνδυάστηκε ιδανικά με τις ανεξαιρέτως θαυμάσιες σολιστικές συνεισφορές: βελούδινες συγκεφαλαιώσεις από τα κόρνα, φευγαλέες φράσεις και ακριτομυθίες από τα ξύλινα πνευστά, δέσμες λαμπερών αιχμών από μεταλλικά κρουστά, «υγρές» ριπές από τις άρπες. Μια βραδιά που ξεπέρασε κάθε προσδοκία!